سرویس اقتصاد مشرق - قرارداد ۵ میلیارد دلاری توتال برای توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی، به عنوان یکی از برگ‌های برنده‌ «بیژن زنگنه» وزیر نفت محسوب می‌شد که با وجود هشدار کارشناسان نسبت به سابقه بدعهدی‌های توتال، در دوازدهم تیرماه سال ۹۶ در تهران به امضا رسید و یکی از پروژه‌های سودآور صنعت نفت ایران به فرانسه واگذار شد.

زمان‌بندی پیش‌بینی شده در این قرارداد ۲۰ ساله بر این اساس بود که ۴۰ ماه بعد از امضای قرارداد، تولید اولیه از میدان آغاز شود. اکنون حدود ۱۰ ماه از امضای این قرارداد می‌گذرد و در این ۱۰ ماه، شرکت توتال همانطور که پیش از این مدیران آن اعلام کرده بودند، در انتظار تصمیم نهایی آمریکا درباره برجام بود تا اینکه نهایتا ترامپ از برجام خارج شد.

در واکنش به تصمیم آمریکا، هفته گذشته توتال بیانیه‌ای صادر کرد که حاوی اطلاعات قابل تاملی بود. در این بیانیه آمده است:

«توتال قادر نیست در معرض تحریم‌های ثانویه‌ای قرار گیرد که می‌توانند به از دست دادن مبادلات مالی با بانک‌های ایالات متحده برای عملیاتمان در سرتاسر جهان (بانک‌های ایالات متحده در ۹۰% عملیات‌های مالی توتال دخیل هستند)، از دست دادن سهامداران آمریکایی (۳۰% سهام توتال در اختیار سهامداران آمریکایی است) یا ناتوانی در ادامه فعالیت در ایالات متحده منجر شود (بیش از ۱۰ میلیارد دلار از دارایی‌ها، متعلق به ایالات متحده است).»

بنا بر اعلام توتال، این شرکت تاکنون در ارتباط با قرارداد فاز ۱۱ پارس جنوبی کمتر از ۴۰ میلیون یورو هزینه کرده و معتقد است که با توجه به فرصت‌های تجاری دیگری که در ماه‌های اخیر یافته، خروج از پارس جنوبی «بر هدف رشد ۵ درصدی تولید بین سال‌های ۲۰۱۶ تا ۲۰۲۲، اثری نخواهد گذاشت.»

عملیات ساخت دو سکوی فاز ۱۱ پارس جنوبی که قرار بود با مدیریت توتال در سال گذشته آغاز شود، هنوز شروع نشده و مشخص نیست تا چه زمانی مسئولان صنعت نفت کشور می‌خواهند منتظر توتال بمانند.

بدین ترتیب توتال فرانسه به عنوان رهبر کنسرسیوم توسعه فاز ۱۱ تا امروز منتظر اعلام موضع رئیس‌جمهور امریکا در خصوص برجام بوده و از امروز منتظر اعلام نظر امریکا در خصوص معافیت یا عدم معافیت توتال برای فعالیت در این پروژه است. این موضوع به صراحت در بیانیه اخیر این شرکت عنوان شده، در این بیانیه آمده است:

توتال در موقعیتی نخواهد بود که پروژه فاز ۱۱ پارس جنوبی را ادامه دهد و مجبور خواهد بود تمام فعالیت‌های مربوطه را پیش از ۴ نوامبر ۲۰۱۸ متوقف کند، مگر آنکه مقام‌های ایالات متحده با حمایت مقام‌های فرانسوی و اروپایی یک معافیت تحریمی ویژه این پروژه، به توتال اعطا کنند. این معافیت تحریمی پروژه‌ای باید از شرکت در برابر هر تحریم ثانویه مربوط به قانون ایالات متحده، محافظت کند.

این انتظار برای توتال هزینه‌ای در برندارد چراکه به گفته وزیر نفت، هیچ جریمه‌ای برای توتال به خاطر توقف یا تأخیر توسعه فاز ۱۱ در قرارداد دیده نشده است؛ اما برای ایران این انتظار به معنای از دست رفتن فرصت بهره‌برداری از مخزن مشترک گازی است که قطر با سرعت در حال برداشت از آن و توسعه ظرفیت‌های تولید آن است.

مشخص نیست توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی که یکی از مرزی‌ترین فازهای این میدان مشترک است تا چه زمانی قرار است معطل مانعی به اسم توتال باشد؟  

اکنون که توتال، بیژن زنگنه را قال گذاشته، بازخوانی توصیفاتی که وزیر نفت دولت روحانی از این شرکت فرانسوی داشت، قابل تامل است.

تیرماه سال گذشته بیژن زنگنه در صحن علنی مجلس با دفاع از قرارداد با توتال گفت:‌

می‌گویند ممکن است شرکت ما را معطل کند، پیش‌بینی‌ها در این باره انجام شده و چنین کاری نمی‌توانند انجام دهند، آنها موظف شده‌اند طبق زمان‌بندی کار را انجام دهند؛ در این قرارداد کمترین مبالغ را در مورد بازگشت سرمایه داریم؛ به طوری که اگر این شرکت در حین اجرای قرارداد، در هر مرحله‌ای و به هر دلیلی فعالیت‌هایش را متوقف کند، هیچ پرداختی به آن صورت نخواهد گرفت مگر اینکه دوباره کار آغاز شود که پرداخت‌ها نیز از محل تولید خودش خواهد بود.

زنگنه با تأکید بر اینکه شرکت‌هایی که ما با آنها قرارداد امضا کرده‌ایم، کشورهای‌شان دو عضو دائم شورای امنیت هستند، اظهار داشت: اگر بخواهند فعالیت‌شان را متوقف کنند، بدون تردید ضرر می‌کنند.

در آن جلسه، زنگنه طوری سخن گفت که گویا منتقدان قرارداد با توتال، اساسا با سرمایه‌گذاری خارجی مخالفند. در حالی که استدلال منتقدان این بود که توتال شرکت بدعهدی است و با اولین تشر آمریکا ایران را ترک خواهد کرد.

رسانه‌های اصلاح‌طلب نیز با ذوق و شوق فراوان به این موضوع پرداختند. روایت آن‌روز بزک کننده برجام از سخنان ظریف را در ادامه می‌بینید:

زنگنه پس از امضای قرارداد توتال،‌همیشه با تمسخر نسبت به منتقدان سخن می‌گفت. اظهارنظر وی درباره این که منتقدان فکر می‌کنند با قرارداد توتال، اسلام تضعیف می‌شود، نمونه‌ای از آن تمسخرها بود.

اکنون اما با واکنش دستپاچه توتال نسبت به بازگشت تحریم‌های آمریکا، درست بودن انتقادات نسبت به رویه دولت روحانی در واگذاری پروژه نان و آب‌دار پارس جنوبی به این شرکت، بیش از گذشته مشخص شده است.